Treści publikowane na blogu br-prestige.pl mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie stanowią porady prawnej ani doradztwa podatkowego w rozumieniu przepisów prawa. Stan prawny aktualny na dzień publikacji wpisu. Każdy przypadek należy konsultować indywidualnie z księgowym lub doradcą podatkowym.

Rok 2026 przynosi zmiany, które mogą wpłynąć na Twój budżet. Ryczałt, liniowy czy skala? Przeanalizowaliśmy 5 kluczowych czynników, które pomogą Ci wybrać najkorzystniejszą opcję dla Twojej firmy.

Każdy polski przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą (JDG) co roku staje przed strategiczną decyzją: którą formę opodatkowania wybrać? Zazwyczaj jest to analiza oparta na przewidywanych przychodach i kosztach. Jednak rok 2026 będzie pod tym względem przełomowy. Fundamentalne zmiany w prawie, szczególnie dotyczące składki zdrowotnej, całkowicie przemodelują opłacalność dotychczasowych rozwiązań.

To, co kiedyś było prostym wyborem, teraz staje się skomplikowaną łamigłówką finansową. Z pozoru drobna decyzja administracyjna, podjęta na początku roku, może mieć ogromne konsekwencje dla Twojego portfela przez kolejne dwanaście miesięcy. W tym artykule przeprowadzimy Cię przez pięć najbardziej zaskakujących i wpływowych zmian, które musisz zrozumieć, aby świadomie i optymalnie zaplanować swoją strategię podatkową na 2026 rok.

1. Podatek liniowy traci swój największy atut. To koniec ery "liniówki" dla wielu?

Najbardziej dotkliwą zmianą, która wejdzie w życie 1 stycznia 2026 roku, jest całkowite uchylenie możliwości odliczania części zapłaconych składek zdrowotnych od podatku dochodowego, zarówno od dochodu, jak i przychodu, oraz zaliczania ich do kosztów uzyskania przychodów. Dotychczasowa opcja odliczenia była kluczowym mechanizmem optymalizacyjnym, który realnie obniżał efektywne obciążenie podatkowe dla przedsiębiorców na podatku liniowym.

To drastyczna zmiana, ponieważ likwiduje najważniejszą preferencję, która przez lata czyniła 19% podatek liniowy tak atrakcyjnym. Bez tej tarczy podatkowej, efektywne obciążenie finansowe dla "liniowców" zauważalnie wzrośnie. Uwzględniając nową, nieodliczalną składkę zdrowotną, realna stopa opodatkowania dochodu zbliży się do poziomu 23-24%, co znacząco niweluje przewagę nad drugim progiem skali podatkowej (32%). Cała kwota zapłaconej składki zdrowotnej staje się czystym, niepodlegającym żadnej kompensacji kosztem.

Podatek Liniowy jest największym przegranym, ponieważ jego atrakcyjność jest drastycznie obniżona przez utratę kluczowej optymalizacji podatkowej.

2. Ukryta pułapka ryczałtu: Składka zdrowotna liczona od przychodu, nie dochodu

Reforma składki zdrowotnej wprowadza również istotne zmiany dla przedsiębiorców rozliczających się ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Nowy system opiera się na dwóch elementach:

Niskiej, stałej składce minimalnej, obowiązującej wszystkich przedsiębiorców (obliczanej jako 9% od 75% minimalnego wynagrodzenia).
Części progresywnej, która jest uruchamiana po przekroczeniu określonego progu.

I tu właśnie kryje się pułapka. Dla ryczałtowców część progresywna składki zdrowotnej jest naliczana jako 3,5% od nadwyżki przychodu (a nie dochodu) powyżej progu wynoszącego 3-krotność przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego. Ta zasada może być finansowo druzgocąca dla firm o wysokim obrocie, ale niskiej marży, takich jak handel, e-commerce czy niektóre usługi.

Zobaczmy to na prostym przykładzie: Wyobraźmy sobie mały sklep e-commerce, który w danym miesiącu osiągnął 35 000 zł przychodu, ale po odliczeniu kosztów zakupu towaru i marketingu, jego dochód (zysk) wyniósł zaledwie 3 500 zł (marża 10%). Zakładając, że próg 3-krotności przeciętnego wynagrodzenia wynosi 27 000 zł, przedsiębiorca ten zapłaci składkę progresywną od nadwyżki PRZYCHODU. Obliczenie będzie wyglądało następująco: 3,5% * (35 000 zł - 27 000 zł) = 280 zł. Ta kwota, doliczona do składki minimalnej, stanowi znaczące obciążenie w stosunku do faktycznego zysku na poziomie 3 500 zł. Dla porównania, przedsiębiorca na skali podatkowej z takim samym dochodem zapłaciłby tylko składkę minimalną.

W praktyce oznacza to, że firma generująca wysokie przychody, ale jednocześnie ponosząca duże koszty, może zapłacić bardzo wysoką składkę zdrowotną, nawet jeśli jej faktyczny zysk jest niewielki. Wybór ryczałtu w 2026 roku będzie zatem wymagał rygorystycznego monitorowania miesięcznych progów przychodowych, aby uniknąć tej kosztownej niespodzianki.

3. Wielki powrót skali podatkowej: Dlaczego zasady ogólne stają się królem niskich i średnich dochodów?

W nowej rzeczywistości podatkowej nieoczekiwanym zwycięzcą okazuje się skala podatkowa (zasady ogólne). Podczas gdy podatek liniowy i ryczałt tracą swoje kluczowe zalety związane z odliczaniem składki zdrowotnej, skala podatkowa zachowuje swoje fundamentalne atuty.

Przypomnijmy jej kluczowe cechy: stawka 12% dla dochodów do 120 000 zł rocznie oraz kwota wolna od podatku w wysokości 30 000 zł. Co najważniejsze, skala podatkowa jest jedyną formą opodatkowania dla JDG, która pozwala na skorzystanie z tej 30-tysięcznej kwoty wolnej.

Dzięki temu, dla przedsiębiorców osiągających roczne dochody do około 120 000 - 150 000 zł, zasady ogólne stają się nie tylko najbardziej konkurencyjną, ale często wręcz bezkonkurencyjną opcją. Utrata preferencji przez inne formy opodatkowania sprawia, że stabilne i korzystne warunki skali podatkowej zyskują na znaczeniu. Dla tej grupy przedsiębiorców, skala podatkowa staje się strategicznym wyborem domyślnym, oferującym przewidywalność i najwyższą korzyść finansową w nowym otoczeniu prawnym.

4. Termin jest jeden, a domyślny wybór może Cię zaskoczyć

Procedury administracyjne i terminy pozostają niezmiennie ważne. Generalny termin na wybór lub zmianę formy opodatkowania na rok 2026 upływa do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym osiągnięto pierwszy przychód. W praktyce dla większości przedsiębiorców oznacza to ostateczny termin do 20 lutego.

Kluczowa jest konsekwencja przegapienia tej daty. Jeśli nie złożysz w terminie oświadczenia o wyborze podatku liniowego lub ryczałtu, automatycznie zostaniesz przypisany do opodatkowania na zasadach ogólnych (skala podatkowa) na cały rok 2026.

Zmiany formy opodatkowania dokonuje się poprzez aktualizację wpisu w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Najprościej i najczęściej robi się to elektronicznie, logując się do serwisu Biznes.gov.pl.

5. Decyzja w ciemno: Musisz wybrać formę opodatkowania, zanim poznasz kluczowe liczby

Jednym z największych wyzwań strategicznych w 2026 roku jest fakt, że decyzję o formie opodatkowania trzeba będzie podjąć "w ciemno". Nowe, progresywne progi składki zdrowotnej, od których zależy jej finalna wysokość, są uzależnione od oficjalnych danych o przeciętnym wynagrodzeniu w IV kwartale 2025 roku.

Problem polega na tym, że Główny Urząd Statystyczny (GUS) publikuje te dane dopiero w 2026 roku, często już po upływie terminu na zmianę formy opodatkowania (np. po 20 lutego). W rezultacie przedsiębiorcy muszą podjąć wiążącą na cały rok decyzję, bazując jedynie na prognozach i szacunkach, bez znajomości dokładnych kwot progowych. Progi te, przypomnijmy, bazują na przeciętnym wynagrodzeniu w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego i wynoszą 1,5-krotność tej wartości dla skali/liniowego oraz 3-krotność dla ryczałtu.

To wprowadza do planowania finansowego znaczący element ryzyka. Błędne oszacowanie przyszłych przychodów lub progów może prowadzić do nieoczekiwanego wzrostu obciążeń, zwłaszcza w przypadku ryczałtu przy wysokich obrotach. Wymusza to na przedsiębiorcach konieczność budowania modeli finansowych opartych o ostrożne prognozy makroekonomiczne i uwzględnienie bufora bezpieczeństwa w kalkulacjach, zwłaszcza przy ocenie opłacalności ryczałtu.

PODSUMOWANIE

Zmiany wchodzące w życie w 2026 roku fundamentalnie przemodelują krajobraz podatkowy dla jednoosobowych działalności gospodarczych. Dotychczasowe strategie mogą okazać się nieaktualne, a opłacalność każdej z form opodatkowania ulegnie głębokiej redefinicji. Indywidualna, staranna analiza własnej sytuacji finansowej staje się ważniejsza niż kiedykolwiek wcześniej.

Kluczowe zmiany to wzmocnienie pozycji skali podatkowej jako lidera dla niskich i średnich dochodów, drastyczne osłabienie atrakcyjności podatku liniowego oraz wprowadzenie nowych ryzyk i wymogu wzmożonej czujności dla ryczałtowców.

Czy Twoja dotychczasowa forma opodatkowania na pewno będzie dla Ciebie najlepsza w nowej rzeczywistości podatkowej?

----------------------------------

Prowadzenie firmy jest wystarczająco trudne bez martwienia się o terminy ZUS i US. Dołącz do przedsiębiorców, którzy odzyskali czas na rozwój. Przejrzysta księgowość online.

Zobacz Cennik i pakiety